Umuhimu wa mafao ya pensheni ya hifadhi ya jamii

Na Christian Gaya: Majira 15 Januari 2013

Mafao ya hifadhi ya jamii ni ya muhimu sana kwa mtu yeyote anayetegemea kustaafu kazi kutokana na kazi ya kuajiliwa au kujiajili mwenyewe. Ni mtu mwenyewe anaweza kusimamia sababu zinazoweza kujenga au kuharibu utaratibu wa mafao ya hifadhi ya jamii

Kwa msingi kamili wa fao ni uhakika kuwa mtu atakuwa na utaratibu wa fulani wa kusimamia katika miaka yote atakayokuwa kazini na kuhakikisha kuwa mwajiri wake anapeleka michango yake katika ofisi ya hifadhi ya jamii fulani pale alipo na kuhakikisha kuwa anajua hata jinsi ya kukokotoa pensheni yake na mafao mengine ya muda mfupi. Ni mtu mwenyewe anatakiwa kujua ya kuwa katika hifadhi ya jamii je kuna kustaafu mapema na ukistaafu mapema yaani kabla ya kufikisha mwaka wa kustaafu unaweza kupata pensheni pungufu na kiasi gani na baada ya miaka mingapi. Vile vile lazima ujue kama hayo mafao yako yanakatwa kodi ya makato au hayakatwi. Na kama yanakatwa kodi ya mapato ni kiasi gani yatakuwa yamepunguza mafao ya pensheni yako.

Utafiti unaonyesha kuwa mfanyakazi mwenye afya kamili inayotakiwa katika muda wake wa kuajiriwa inatakiwa afanye kazi kwa muda wa usiozidi miaka 35 ili kupata kunufaika hadi mwisho na fao linalotakiwa katika maisha yake

Unapoamua ni lini unataka kuanza kupata mafao yako, kama mwanachama mchangiaji unahitajika kujua vipengele muhimu pamoja na mahitaji ya haraka ya mapato yako, upatikanaji na kiwango cha rasilimali zingine za kustaafu, na maamuzi mengine kama utaendelea kufanya kazi

Kama huna sababu ya mahitaji ya haraka ya mafao, kwa kuwa itakuwa ni maamuzi ambayo siyo ya busara kabisa kuanza kutumia mafao yako wakati bado unafanya kazi. Madhara makubwa ya kudumu ya kuwahi kustaafu mapema ni kuwepo na kupunguziwa na mafao yako ambayo ungeweza kupata mafao bora zaidi kama ungeamua kuendelea kufanya kazi mpaka unapofikisha umri wa kustaafu, na pengine ni kukatwa kwa kodi ya mapato kwenye mafao ya pensheni yako.

Kwa kufanya hivyo inasababisha kupunguza sana mafao ya pensheni halisi ambayo ulitakiwa uyapate hata kwa wafanyakazi wenye mapato wastani ya mwaka. Hata hivyo unapoteza haki yako ya kupata mafao yako ya muda muda mfupi kama vile matibabu, kulipwa na kupewa viungo bandia unapopata ajali unapokuwa kazini, mafao ya mazishi, na mafao ya uzazi kwa wamama. Mchanganuo wa wastani wa matarajio ya muda wa kuishi unasema kuwa mtu mwenye miaka chini ya wastani wa matarajio ya kuishi au wenye kiwango cha juu cha mapunguzo ya mafao ya pensheni ni bora akaanza mapema kuchukuwa mafao yake. Na mtu mwenye matarajio ya kuishi maisha mengi zaidi ya wastani ya miaka ya kuishi anatakiwa kuahirisha mafao yake

Mpango wa kustaafu ni uthibitisho ambao unatatanisha, uliyojaa vitu vyenye  mashaka na visivyotabirika na kuaminika juu ya kiasi gani cha fedha kitachohitajika wakati wa kustaafu na mambo mengine kama vile jinsi ya kujua kiwango cha kuchangia kwenye mfuko wa akiba wa hifadhi ya jamii au kwenye mfuko wa pensheni wa hifadhi ya jamii  , na kiasi gani cha rasilimali ya kustaafu kinatakiwa kuwekezwa, na kiasi gani cha michango au mafao kinachotakiwa kutoa kutoka katika rasilimali ya kustaafu au kutoa kabla ya kufikisha miaka ya kustaafu kulingana na mujibu wa sheria.

Matokeo ya kufanya maamuzi mabaya inapunguza rasilimali za kustaafu na kusababisha kiwango cha kuishi au kuhitajika kuchelewesha muda wa kustaafu ili kukusanya rasilimali ya ziada. Kimsingi ni muhimu kutoa maamuzi yenye busara ili kupata njia nzuri ya kujua mchanganyiko huu wa hifadhi ya jamii, pensheni za mwajiri, mpangagilio wa rasilimali za mtu binafsi, hatifungani, hesabu ya soko la fedha, na jinsi ya kumiliki nyumba vinaingiliana na jinsi ya kuamua juu ya rasilimali iliyopo na matumizi ya pensheni za kustaafu.

Baadhi ya maswali ya msingi ambayo wafanyakazi vijana wanaweza kuwa nayo hasa pale wanapokaribia kustaafu ni kama vile; ni lini ninatakiwa kuanza kupokea mafao ya hifadhi ya jamii? Ni thamani ya kiasi gani cha pensheni kwa kila mwaka mmoja unaongezeka kuendelea kufanya kazi na kuchangia michango baada ya kuzidisha mwaka wa lazima wa kustaafu? Ninahitaji kufanya kazi na wakati huo huo na kupokea mafao ya hifadhi ya jamii?

Kwa kiwango cha chini uchambuzi wowote unahitaji kufikiria nyongeza ya mafao ya muda wa kustaafu ukilinganisha na kodi ya mapato na kusahau ongezeko la kiasi cha pensheni kinachoongezeka baada ya mwaka wa lazima wa kustaafu. Kumbuka ya kuwa kila mwaka mmoja unaozidi mwaka wa kustaafu wa lazima yaani miaka 60 huenda unaweza kuvutia kukuongezea pensheni ya asilimia 1.5 ya wastani ya mapato yako ya kila mwezi. Na unapoamua kutoa michango mapema kabla ya kufikia muda wa lazima wa kustaafu yaani miaka 55 unaweza kupunguza asilimia 1 ya wastani ya mapato yako ya pensheni ya kila mwezi. Kuna haja ya kuchambua sababu zinazoadhiri mafao yako na maamuzi kamili ya kuanza lini kutumia mafao ya hifadhi ya jamii hasa kwa kupata ushauri wa uhakika kutoka kwa wataalamu wa fani hii ya hifadhi ya jamii kabla hajaamua.